Privacy (deel 3): voorkom gegevensverzameling door sociale media, advertentienetwerken en zoekmachines

Iedereen heeft inmiddels - dankzij klokkenluider Edward Snowden - wel gehoord van PRISM, het spionage-programma van de Amerikaanse overheid en de NSA (National Security Agency), waar internetters mee in de gaten worden gehouden. Spionage door de NSA, FBI, CIA en AIVD is uiteindelijk misschien moeilijk tegen te houden, maar gegevensverzameling door bijvoorbeeld Google, Facebook, Twitter, Microsoft en diverse andere sociale media, advertentienetwerken en zoekmachines kun je wel - deels - voorkomen. Vandaag deel 3 in een serie over privacy.

Hoe kun je ervoor zorgen dat zoekmachines, sociale media en advertentienetwerken geen uitgebreide profielen van je maken en al je voorkeuren en gewoontes op internet weten? Wij geven wat achtergronden en enkele tips.

Gebruik alternatieve webdiensten en software
Als je niet wilt dat Google, Facebook, Microsoft, Yahoo! en anderen jouw internetgedrag in kaart brengen dan is het beste - eigenlijk het enige - wat je kunt doen geen gebruik te maken van hun webdiensten en software! Zoekopdrachten worden verzameld en gekoppeld aan web-accounts, IP-adressen, locaties of andere kenmerken. Je webmail wordt gescand op trefwoorden, je contacten aan elkaar gelinkt, je surfgedrag bijgehouden enzovoort.

1. Anoniem zoeken met DuckDuckGo of Ixquick: geen bewaarde zoekopdrachten met gekoppelde IP-adressen
Bekend moge zijn dat Google, Bing van Microsoft, Yahoo! en veel andere internet- en zoekbedrijven informatie over je verzamelen en profielen van je samenstellen aan de hand van de zoekopdrachten die je bij hun zoekmachines intypt. Hiermee kunnen ze voorspellen wat je zoekt en je beter helpen te vinden wat je echt wilt. Dat is handig, maar aan de andere kant wordt de database met gegevens over jou steeds beter gevuld - en kan deze overhandigd worden aan overheden of veiligheidsdiensten.

Wil je dit niet dan kun je beter zoeken met alternatieve zoekmachines als DuckDuckGo en Ixquick (of StartPage) die je privacy respecteren en geen IP-adressen verzamelen en opslaan en geen zoekprofielen per gebruiker samenstellen.

Zoek met DuckDuckGo | Voeg DuckDuckGo zoekmachine toe aan Firefox - Google Chrome - Android app
Zoek met Ixquick | Voeg Ixquick zoekmachine toe aan je browser

2. Mailadres van je eigen provider
In plaats van bijvoorbeeld Gmail (dat je mail scant op trefwoorden om er advertenties bij te zetten en je marketingprofiel aan te vullen), Outlook.com (voorheen Hotmail) en Yahoo! kun je gebruikmaken van de maildiensten van je eigen internet service provider (ISP), zoals KPN, Ziggo of UPC. Voor je ISP betaal je al, dus die hoeven geen advertenties bij je webmail te zetten en informatie te verzamelen om geld aan je te verdienen.

3. Alternatieve browser: Firefox
Wil je niet dat je internetgedrag gedeeld wordt met Google surf dan niet met Google Chrome - of zet diverse onderdelen uit. Google Chrome is een snelle, fijne browser, maar veel van je surfgegevens worden naar Google gestuurd. Kijk maar eens naar deze Chrome-instellingen, die allemaal vereisen dat de door jou bezochte website-adressen naar Google verzonden worden:

Dit Phone Home-gedrag kun je wel deels uitzetten door de vinkjes weg te halen, maar toch.

Mozilla's browser Firefox heeft op het privacy-vlak een groot voordeel ten opzichte van de browsers van beursgenoteerde multi-nationals als Google, Microsoft en Apple. Ten eerste is Mozilla een stichting en ten tweede is de maker van Firefox een groot voorvechter van privacy op internet, wat ook duidelijk werd door de actie die Mozilla opzette na het bekendworden van het PRISM-schandaal. Ook omarmde Firefox als eerste het Do Not Track principe.

Wij internetten daarom liever met Firefox. Ondanks dat Mozilla's browser misschien niet altijd de snelste is hebben wij toch het meeste vertrouwen in maker Mozilla. Vandaar dat wij al jaren Firefox aanbevelen.

Download Firefox

4. Alternatief besturingssysteem
Als je geen Windows (Microsoft), Mac OS X (Apple) en ChromeOS (Google) gebruikt en geen Android-telefoon of tablet (Google), iPhone of iPad (Apple) of Windows Phone en Surface tablet (Microsoft) hebt dan weet je zeker dat je op deze wijze geen gegevens aan deze Amerikaanse multi-nationals hoeft te sturen en ben je niet gelijk 'locked in' bij alle webdiensten die ze aanbieden. Ook heb je er dan geen last van dat je op je smartphone en tablet altijd ingelogd moet zijn bij een Google-, Apple- of Microsoft-account die gegevens over je verzamelt.

Alternatieve besturingssystemen die je op je pc of laptop kunt gebruiken zijn diverse Linux-varianten, zoals Ubuntu, Linux Mint, openSUSE of Debian. Alternatieve besturingssystemen voor smartphones zijn FirefoxOS of - volgend jaar - Ubuntu for Phones.

Tips als je toch Google, Facebook, Twitter of Microsoft wilt blijven gebruiken
Nu is het ons duidelijk dat veel mensen heus niet zomaar gaan overstappen op andere browsers, andere webdiensten gaan gebruiken of zelfs een ander besturingssysteem op hun pc zetten. Wil je toch van de (web)diensten en software van Google, Facebook, Twitter, Yahoo!, Microsoft en anderen gebruikmaken, dan kun je de gegevensverzameling door deze bedrijven wel enigszins in toom houden.

Accounts en tracking cookies
Als je ingelogd bent bij Facebook, Google (Gmail/Google+), Twitter, LinkedIn, Microsoft (Hotmail, MSN, Live, Outlook.com), Yahoo! en andere websites dan wordt door middel van tracking cookies je surfgedrag bijgehouden. Uitloggen van deze sociale netwerken voordat je gaat internetten is een eerste stap.

Maar zelfs dan kan nog via de tracking cookies die op je pc staan van onder andere Google, Facebook, Yahoo!, Microsoft en Twitter worden gevolgd welke websites je bezoekt. Dit komt doordat veel websites knoppen hebben geïnstalleerd van sociale media als Facebook (Like), Google+, Twitter en meer. Deze knoppen kunnen de cookies op je pc uitlezen en naar Facebook, Twitter en Google sturen op welke website je je bevindt.

Wat kun je ertegen doen?
- Log uit bij Facebook-, Google-, Twitter- en andere accounts voordat je verder gaat surfen (bekijk bijvoorbeeld wat Google allemaal bijhoudt)

- Gooi alle tracking cookies weg voor je gaat internetten, gebruik bijvoorbeeld CCleaner of een andere pc schoonmaker of verwijder in je browser deze gegevens
- Blokkeer tracking cookies (cookies van derde partijen) in je browser of gebruik extensies daarvoor, zoals Priv3 (gebruikersvriendelijke extensie die tracking door Facebook, Twitter, LinkedIn en Google+ blokkeert, maar ze wel laat functioneren als je ze nodig hebt) of Ghostery (meer voor gevorderden). Ook kun je anti-spyware programma's als SpywareBlaster gebruiken om tracking cookies te blokkeren.

Let wel op dat het blokkeren van tracking cookies en het gebruik van deze extensies ervoor kan zorgen dat bepaalde websites niet meer optimaal functioneren en inloggen soms niet meer lukt

- Bezoek websites zoals GratisSoftware.nl die de twee-kliks SocialSharePrivacy module van H-Online hebben geïmplementeerd: standaard staat de knop uit, pas na het inschakelen (klik één) worden gegevens naar Facebook, Twitter of Google gestuurd.

- Als je niet geregistreerd bent (geen account hebt) bij Facebook of Twitter dan scheelt dat al iets: dan heb je in ieder geval geen gebruikersprofiel dat door deze bedrijven ingevuld kan worden met je surfgegevens. Voor Google ligt het wat complexer, omdat zijn advertentienetwerk AdSense/DoubleClick op zeer veel websites op internet aanwezig is en tracking cookies op je pc plaatst om je te volgen. Uitloggen bij Google-diensten helpt iets, maar via de tracking cookies van het advertentienetwerk worden nog wel je voorkeuren bijgehouden en advertenties hierop aangepast.

- Vergeet bij het verwijderen van tracking cookies ook de Flash cookies niet. Via de Adobe Flash website kun je zien welke Flash cookies op jouw pc staan. CCleaner kan Flash cookies verwijderen - en de meeste browsers doen dit zelf tegenwoordig ook bij het verwijderen van cookies. Voor Firefox is er de extensie BetterPrivacy die dit automatisch bij het afsluiten van je browser doet.

Tot slot
Is het zo erg dat internetbedrijven gegevens over jouw surfgedrag en voorkeuren verzamelen? Albert Heijn en heel veel andere winkelketens doen tenslotte hetzelfde met hun bonuskaarten en voordeelpassen. Is er een verschil tussen deze traditionele gegevensverzameling en internet marketing?
Voordeel van de datacollectie is dat internetbedrijven beter weten wat je wilt en zoekt en makkelijker de juiste informatie en advertenties kunnen aanbieden. Nadeel is dat ze misschien teveel over je weten, of dat ze de informatie delen met verkeerde instellingen.

Wij horen graag je mening in de Reacties hieronder! Ook aanvullingen en correcties zijn van harte welkom, aangezien dit complexe materie is.